BRODATZEN ARI NINTZEN

Brodatzen ari nintzen, ene salan jarririk;

Aire bat entzun nuen itsasoko aldetik;

Itsasoko aldetik, untzian kantaturik.

Brodatzea utzirik, gan nintzen amagana;

Hean jaliko nintzen gibeleko leihora,

Gibeleko leihora, itsasoko aldera?

Bai, habil, haurra, habil, erron Kapitainari

Jin dadin afaitera, hantxet deskantsatzera,

Jaun Kapitaina, amak igortzen nau zugana

Jin zaiten afaitera, hantxet deskantsatzera,

Hantxet deskantsatzera, salaren ikustera.

Andre xarmanta, hori ezin ditekena

Iphar haizea dugu, gan behar dut aintzina,

Ezin ilkia baitut, hauxe da ene pena.

Andre gazte xarmanta zu sar zaite untzira,

Han emaiten diote lo belharra papora

Eta untzi handian lo dago gaixo haurra.

Jaun Kapitaina, nora deramazu zuk haurra?

Zaluxko itzulazu hartu duzun lekura,

Hartu duzun lekura, aita-amen gortera!

Nere marinel ona, hedazak, heda bela!

Bethi nahi nuena jina zaitak aldera!

Ez duk hain usu jiten zoriona eskura!

Jaun Kapitaina, nora ekarri nauzu huna?

Zalu itzul nezazu hartu nauzun lekura.

Hartu nauzun lekura, aita-amen gortera.

Andre gazte xarmanta, hori ezin egina.

Hiru ehun lekhutan juanak gira aintzina...

Ene meneko zira, orain duzu orena...

Andre gazte xarmantak hor hartzen du ezpata

Bihotzetik sartzen-ta, hila doa lurrera!

Aldiz, haren arima hegaldaka zerura!

Nere Kapitain Jauna, hauxe duzu malurra!

Nere marinel ona, norat aurthiki haurra?

Norat aurthiki haurra? Hortxet itsas zolara!

Hiru ehun lekhutan dago itsas-leihorra:

Oi Ama Anderea, so egizu leihora...

Zure alaba gaixoa, uhinak derabila.

Lapurdiko olerki herrikoia

BALEA ETA BATELA

Zilarrezko iltzerik ez du nire paperezko ontziak
Elkarri gaizki loturiko ohol xumezko intxaur oskola bera

Zirrikituetatik ur pixka bat sartzen da
Noizbehinka gehiago
Baina ez naiz beldurtzen, eguzki maitakorra dugu
Ohiturik nago eta Itsaso Beltzetik beltzenagoetarako beltzean

Jendez gainezka, giza enbor metaren artean
Haize hezeak, itsas gesala bi ezpainetan, inurriturik
Branka izugarria gerta lekioke nornahiri
Niri izan ezik, ai eroa, eta igerian ere ez dakit!

Baneki ere, egiaz, zer axola?
Txoria banintz xederan eroriko bainintzen
Balea izaki eta

Urak puztuko dituen gorpu itoen sarearen marroan
Itsas ertzera hel banendi ere, atxilo hartu eta
Ziegaren argi dardartiaren hotz gelatuaren miraz
Kolpez hil ninteke oraino kostaldeko kaserna batean

L'HEAUTONTIMOROUMENOS, Baudelaire

Je te frapperai sans colère

Et sans haine, —comme un boucher !

Comme Moïse le rocher,

— Et je ferai de ta paupière,

Pour abreuver mon Sahara,

Pour abreuver mon Sahara,

Jaillir les eaux de la souffrance,

Mon désir gonflé d’espérance

Sur tes pleurs salés nagera

Comme un vaisseau qui prend le large,

Et dans mon coeur qu’ils soûleront

Tes chers sanglots retentiront

Comme un tambour qui bat la charge !

Ne suis-je pas un faux accord

Dans la divine symphonie,

Grâce à la vorace Ironie

Qui me secoue et qui me mord ?

Elle est dans ma voix, la criarde !

C’est tout mon sang, ce poison noir !

Je suis le sinistre miroir

Où la mégère se regarde.

Je suis la plaie et le couteau !

Je suis le soufflet et la joue !

Je suis les membres et la roue,

Et la victime et le bourreau !

Je suis de mon coeur le vampire,

—Un de ces grands abandonnés

Au rire éternel condamnés,

Et qui ne peuvent plus sourire !

Charles Pierre Baudelaire, Les Fleurs du Mal

THE VOICE THAT EMIGRATED / The Cats of the Lamppost in the Park (The Scaffold - Pikota)

As if they were escaping

The wandering swallows
Are like a quiet Babel without language
They go towards the sea
Flying among clouds

To Juan de Beriain and Michel Labéguerie
swallows of the Basque language

The Scaffold

When you say that language is dying
It is as if you said that fire is being extinguished
When I say that language is dying
It is as if I said that the lamb is dying

But fire is extinguished naturally, by itself
And the lamb, nevertheless, is sold by a Judas
It is crucified unjustly by a Pilate
And a Longinos hangman kills it

Urkabe, urkamendia... Pikota

Hizkuntza hiltzear dagoela diozunean
Sua itzaltzen ari dela diozunean bezala diozu
Hizkuntza hiltzear dagoela diodanean
Bildotsa hiltzear dagoela diodanean bezala diot
Alabaina, sua berez itzaltzen da
Bildotsa, berriz,
Iskariote batek saldu
Pilato batek bidegabekeriaz gurutziltzatu
Eta Longino borrero batek hiltzen du

The Voice that Emigrated

I write in the language of my ancestors, because that is, or better said, was the language of this bishopric, and even though my forbears may not agree about different aspects of these lectures, although I use some words that they did not at the time and other words they used are already lost and I do not know them, I write in the language that was spoken in the Head of this Kingdom, which was the majority language in our territory and the only one that was understood in all our towns.

Nowadays, this is called a"minority" language. Our neighbour’s language has swallowed us.

Emigratutako ahotsa (etxean etxegabetua)

Juan de Beriain berri bat banintz bezala,
Arbasoen hizkuntzan idazten dut.
Erresuma honetako Hiri Buruzagian hobekien hitz egin zen hizkuntzan idazten dut,
Gure herriaren gehiengoaren zen hizkuntzan,
Gure herri guztietan ulertzen zen bakarrean,
Gaur egun "gutxiengo" hizkuntza deitzen zaion honetan

The Whale and the Boat

I live in a glass house. It is very pretty but fragile, just like dreams. Then I think about the cozy shelter that Pitxitxi the cat owns beyond the sea and where all mice live peacefully.

I have met thousands of cats in the world, each speaking its own language, a foreign language like yours. They are usually mouthless cats, living in borrowed time in an unstable way.

I take my small suitcase and I close the door heading for the sea. My voice will never be silenced. It is a whale which throws water through its backhole. The boat is waiting for me. Where will it lead me to?

My paper boat does not have silver nails
It is a nutshell, a pile of logs badly tied
Through the cracks a little water leaks
Sometimes more than a little

But I am not scared, we have a wonderful sun
I am used to sailing in a voyage of blackness from the Black Sea to blacker seas
There are too many people, among the mass of human trunks
Numb by the humid wind blowing and with marine salt in my lips,

The prow can frighten anyone
But me, oh, how crazy! I cannot even swim!
If I could, really, what would that matter?
If I were a bird I would fall into the snare
If a whale,
In the net trap of the drowned bodies that water swells
If I reached the shore I would be arrested and
With the admiration of the shaky and freezing light of the prison cell
I could still be beaten to death in some barracks on the coast

The Cats of the Lamppost in the Park (Parkeko bankuko sua)

The crossing has been long but I am already here. Now I have become a cat. After travelling inside a truck, my friend Pitxitxi —a cat from my own town, and an immigrant, like me—, has offered me a place in its cathole. We are several cats of different furs and origins living in the same mousehole. This circumstance would be amusing if it was not for the lack of metaphoric adornment it supposes and the discomfort it generates. There is nothing, not even a simple decoration.

In the cat’s home you only need to worry about the daily stuff, about selling handkerchiefs and gathering at night before going to bed. We could say that it is a small international conference of forgotten voices. Nobody is really from here, from these coordinates, from these latitudes, from these parallels. We are from there. There is our hometown. We come from other shelters, other worlds, both near and far, from other denigrated languages, both vernacular and foreign. We come from other voices that our parents would sweetly whisper to us. Babel is my new house and my language, the flag of society’s outcasts.

They say I am mad, raving mad, because I walk the streets speaking aloud to myself. I am like a dumb one who, despite speaking with his glance, nobody listens to. Today I visited the city and its red tile roofs. When I reached the park it was late and I climbed to the top of the statue of the prince warrior who defeated the cats, and I saw other dumb people, natives and immigrants, and they were in a worse situation than mine. This is the truth.

I have also seen how the young subjects of the great snow-white cat felinely carried lighters and bottles full of volatile and flammable liquid in their hands. They went to silence the miaows of the cats that live under the lamppost of the park. Cats like Pitxitxi, pitchblack, but homeless, mew-mews as thin as little fingers, skinny mew-mews without sardines. Some showed the blows of previous abuse. Before them spoke the incendiary ones: "Here, there can’t be other word than our word. The voice of the fire owners. Ours is the only genuine miaow".

They will find

Neither white flowers

Nor traces

The bench that you used as a bed until yesterday

The voice you used as emigrant compass

Will be today, along with your body, fuel to the flames

But you will become the bush that burns

But is never consumed

You will be eternally on fire

As long as the word in the mouth of your people remains alive

Ez

Ez diten

Ez lili zuririk

Ez aztarnarik antzemango

Garrak harturik den hire etzaleku bankuan

Atzo arte etxerik eta iparrorratzik gabeko ahots migratzaile hintzena

Izanen haiz gaur, heure gorpuarekin batera, suarentzako sua

Erregaia garretara

Inoiz itzali eta agortu gabe

Beti kiskaltzen ari den sasi goria

Eta herriari irazekiko dion 

Eta bazterrak hire garrez erreko ditun

Euskal Herriaren beraren ahoan hitzek bizirik dirauten artean

Juan Karlos Lopez-Mugartza

GARRAREN ETA KARROIAREN MARGOAK

AMAIA ITURBIDE

Azalaren mintzoa
Euskaldunon Egunkaria, 1995-05-28
http://www.susa-literatura.com/kritikak/egunkaria/krit0262.htm

"Garraren eta karroiaren margoak"
Juan Karlos Lopez-Mugartza
Euskaltzaindia-BBK, 1994

Esku artean dudan poemarioa, "Garraren eta karroiaren margoak" (Euskaltzaindia-BBK, 1994) izenekoa, Juan Karlos Lopez-Mugartzarena da, azala eta irudiak Iñaki Billelabeitiarenak direlarik. Felipe Arrese y Beitia Saria irabazi zuen 1993an.

Bost ataletan tajutua, munduaren sorreraz eta ondoko egutura-moldaketa historikoaz dihardu, honako mezu hau igorriz: historia herri xeheak egina da, esklabu eta galtzaileek, eta ez jauntxo eta ugazabek. Intrahistoria dakarkigu, hizkera indartsu eta estratoz estrato mailakatu baten bidez. Adierazpen bortitzerako joeraren abiapuntua izenburuan bertan dago, non historia dinamizatzeko garra eta karroia aukeratzen dituen, bi zirrara kontrajarri, bi irudi ernari eta, bidenabar, mingarri. Une oro ispiluaren bi aldeak isladatuko zaizkigu, aratza eta zikinarena, gozamena eta oinazearena, poza eta beldurrarena... izekiz eta motelduz.

60ko hamarkadan, poesia soziala pil-pilean zegoenean, bidegabekeriaren kontra zuzentasuna mahukutsik aldarrikatu ohi zen. Garaiak aldatu dira eta moduak ere bai; baina nahiz eta mundua aurrerantz doan, injustiziak hor dirau. Lopez-Mugartza horren jakitun izanik "Hil iharrausia...-n" lerro gazte eta iraultzaileok idatziko dizkigu: "arrosaren gorria arantzen doluminarekin elkartu duenak / aro berri eta askeak sor ditzan arteraino" (44. or.). Baina mahukutsik oldartu beharrean, koloreen sinbologipean arropaturik agertuko da, margoak izango ditu isilpeko lagunak kolore-mugen arauera banatutako liburu bildu honetan zehar. Eta hizkera lau eta erraza erabili beharrean, hitz dialektalak eta gutxi ezagutuak hartuko ditu, begi-bistakoa laket ez, eta ilunabar ezkutuen altxorren bila.

"Horiaren herria..." basamortua da, eta delako hori hau Bernardo Atxagaren "Etiopia-ko" beilegitik ez dabil urrun. Gizakia ez da agertuko huts hutsean, baizik eta jantzien eta koloreen espetxeratze leun-eztizkoen barruan. Azokaren koloreak dira bizitzaren sinbolo, beroaren eta hotzaren arteko dialektika, ongia-argiaren eta gaiztakeria-iluntasunaren artekoa. Albert Camus, gizon matxinatua, mintzatuko da.

"Urdinaren argia...-n" antzinaterako bidaia egiten da, non kobazulo, sorgin, akelarre, saguzar, sagar edo zuhaitz debekatuaren irudiekin topo egin dezakegun "buztinarekin bat egin arte" (35 orr.). Gizateriaren bakardadea eta karroiaren latza azpimarragarriak dira eta bitarte txuria mututasunaren bisaia dugu.

Aurreko koloreetan gaindi erromesaldia egin ondoren, "Orlegiaren hazia...-ra" iritsiko gara. Liburu horiarekin hasi zen, basamortuarekin, eta bukatu da orlegiarekin, lorategiarekin, edo beste hitz bat erabiliz, itxaropenarekin "ezbizia, betirako, bizitzarekin kateatu dela onartzen dut" (58 orr.) baieztatzen baitigu Lopez-Mugartzak.

Koloreen sinbologia maskaratu hau tonu kadentziatsuz adierazia adiskide dut.

Euskaldunon Egunkaria, 1995-05-28

HATSAREN POESIA 2007

OXTIKENEA EDO HATSAREN POESIAREN IRAULTZA POETIKOA

Oxtikenea edo hatsaren poesia
https://academica-e.unavarra.es/handle/2454/29016

“HATSAren POESIA” Nafar Poesiaren I. Biltzarrean 
https://academica-e.unavarra.es/handle/2454/9322

Gaurko gure gizartean ez dago ezertarako astirik eta etekinak sortzen ez dituzten gauzentzako, hots, poesiarentzako lekurik ez dago. Garai txarrak bizitzen ari gara eta horretaz ohartzeak ez digu inongo mesederik ematen, aitzitik, ezerezaren amildegi sakonetara hurbiltzen gaitu eta ezjakintasunean bizi nahiko genuke. Auxtin Zamorak dioen bezala: "Pentsatzen dugunaren erraitera libro gara, baina ez bizitzera". 

Literatura sortu zen une beretik olerkariak lehen mailako idazletzat hartuak izan ziren. Honela izan da beti, Grezia klasikotik gure egunetara arte. Gaur, ordea, kutsatuak baleude bezala tratatuak izaten dira. Aspergarriak dira, irakurtzeko "zailak". Hiztegi "bilatua" darabilte eta inork ez du haiek esan nahi dutena ulertzen. Baina, hauxe al da poesia? Kultur talderik ez dute osatzen eta beren buruak idazletzat hartzeko ere beldur dira (libeloek diotenez oso erreza baita euskal idazlea izatea). Haien lanak izkutatzen dituzte eta argitaratu gabe geratzen dira sariren bat edo beste irabazten ez badute. Olerkari izkutuko hauek ez duten elkarren artean inongo harremanik eta bakoitza bere aldetik doa, gaixotasun larri batek kutsaturik egon eta Oran hiriko saguak bailiren. Izurritea hedatu da munduko lau izkinetan, eta gureetan bereziki. 

Senperen mugimendu berri bat sortu da HATSA elkartearen eskutik, 1999. urtetik aurrera hasi dira, urtero, olerki bildumak argitaratzen. Hiru liburu plazaratu dira dagoeneko eta euskal olerkigintza garaikidearen antologiatzat har daiteke elkarte edo mugimendu literario honen emaitza. Egia esan, bertan idazten duten olerkariek ez dute talde bat osatzen baina elkartean babesa aurkitu dute idazle bezala haien buruarekiko fidantza eta maitasuna sendotzeko. HATSAren kolkoan olerkari gazteek zein zaharrek aterpe aurkitu dute. Zerbait esateko duenak leku bat izaten du bildumaren orrialdeetan, izen ospetsurik ez duten idazleek ezin baitute hain errez deus ere argitaratu; hemen, berriz, ezagunek eskua luzatu eta laguntza ematen diete ezazugunei poesia benetan bizirik dagoela erakutsiz.

HATSAren poesiak "ez du irritzien begira egon nahi izan" baina, kasu honetan barkatu beharko nau bere desioak, nolabait, traditu izan baititut, iaketa, egia esan, horixe baita, nire iritziz, beren lana eskertzeko dugun beste bide bat: kritikaren plazara ekarri eta arrakastaren berri ematea. Onerako izanen da beti, lan egiten duenari lan egiten ez duenak ezin baitio hitzik nimiñoena esan, inolaz ere ez. 

Poesia, hegal gakotuen ihesia...

HATSAren iraultza poetikoaren erantzule Oxtikeneako Auxtin Zamora olerkaria dugu. Bere estiloa, arina eta alaia. Hitzen jolasean maisu. Aliterazioaren eta epiforaren sekretuak ongi dakizki. Poesiak azaleratzen dituen ixiluneak karrasi bilakatzen dira eta beren zama mingotsaz hustu ondoren ihesi doaz, ura ibaian bezala. Zahartzaro hurbila edo pixkanaka-pixkanaka, tantaka edo "ttinttaka bizi ditugun egun guzien zegunda" du gogoan, urtzen ari zaigun bizitza egun euritsuen azpian. 

Eneritz Abruzak dioenez 2000. urteko olerki bilduman (horixe izan baita elkartearen lanaren berri emateko erabili dudan argitalpena) poesia "benetazko izpilu batean jartzea bezala da, batzutan egi osoko sentimenduetan biluzten zaitu eta besteetan ametsetan galduarazi". Bere olerkietan desioa gauzatu egiten da eta amodioarekin lotzen. Bizitzan maitasuna handiena baita. Hala eta guztiz ere, itsasoaren edo ibaiaren urak dakarzkigu mendi nahiz izar artean, zeruan libre dagokeen lagun hurkoari (maitale sekretuari?) adiorik ez esateko. Hil-eresia bizi-eresi bilakatzen du, lagun handiaren dizdiz ederrenari izarretatik haratagoko mundura paperezko mezu maiteminduak helaraziz, kristalezko botilatxo batean, itsasoan balego bezala. 

Zenbait idazle (A-tik hasitako lagina)

Jakes Ahamendabururentzat poesia "bizitzaren izuran datza, ametsa hastear den unean, tristura eta atsedenaren mugetan, oroitzak ezbaia irensten duen gunean". Olerkari honek forma poetikoari garrantzi handia ematen dio —ahapaldi neurtuak eta errima klasikoak gaurkotzen ongi baitaki— arrantzaleen itsasoratzeko beldurra eta galerna aurreko gaueko egonezina adierazten dituen Gabez bezalako olerkietan; baina, halaber, neurtitz librekoetan aise murgiltzen badaki erritmo lasaiak eta, hitzen errepikapenari esker, konzentrikoak, hipnotikoak sortzen dituelarik: "zorionaren desertu / amets zoroz gabetua / desertu asprea", "ez! eleen eta jestuen arteko / jestua bera baita ele / eta elea nunbait beti jestu". Olerkariak adizki ahaztuenak bidera ekartzen ditu berriro (ez zindezakeelarik asma!), euskara joria erabiliz metaforen mundu alegorikoan barneratzen gaituelarik, orain hitzak eta irudiak ahoan ormatzen dizkigu, gero oroitzaren mirailak ez digu deus ere barkatuko, olerkari honek, egiazki, zintzotasunez kantatzen baitu.

Jon Aiastui edertasunaren bila dabil. Maitasun olerkiak idazten ditu maitasunaz hitz egin gabe. Tristurarik gabeko olerki desengainatuak dira. Karmindurarik gabekoak. Egunkariak erosten ditu albisteek inoiz esaten ez dutena ea gaur esaten duten jakiteko eta esaten ez dutela baieztatu ondoren banku gainean ahanzten ditu "eguzkiaren laztana gozatzen duenak bezala", olerkia zerbait pragmatikoa baita, arte garbia, arte hutsa, baina, aldi berean, erabilgarria. Itsusi den edo itsustu zaigun mundu hau eder dezakeen tresna, inguratzen gaituen honenbeste ezaintasunaren artean, kirastua ez dagoen eremu bakarra. 

Kepa Akixorentzat poesia "bi munduak lotzen dituen zubia" da, alegia, gure mundua eta errealitatearen mundua batzen dituena, gurea ez baita egiazkoa, hitzaren kartzelarena baizik. Musikaren zubian ametsekin dantzatu behar dugu ibaiez gaindi eta beharrezkoa izanen da infernuko sua ezagutzea, konturatzeko zenbait den ederra eta grina guztien asetzailea. Ixiltasuna da benetako askatasunaren ekarle eta hartara bildu behar dugu eskuekin, oinekin, gorputz osoarekin bildu ere. Amodioa, edo larrua jotzea nahiago bada, da errealitatearen munduarekin zuzenean lotzen gaituena, horixe bera ere, hein batean bederen, poesia baita: "lokartuko gira pixkat / esnatuko gira erdizka / eta zigarrotxo bat errez / asmatuko degu noiz / berriz alkartu".

Daniela Albizuk etxerat itzultzean sakonki hartzen du arnasa, plazer handi baita "gauaz kanpoko aire fresko eta lurrindunaren usnatzea, burua xoratu arte" eguneroko gauzak zinez miresgarriak dira espetxean dauden presoentzat eta Danielak lagun minak baditu burdin hagen bertzaldetik. Poesiaren lekua zein da orduan? Presoak oroituz, tristura eta oldartzez betetzen zaio bihotza eta, aldi berean, idaztera bultzatzen du, nahiz eta isilean gorde bere pena, nahiz eta inori ez esan itsasoan igerika ibili dela ziegan daudenei ur tantarik ttipiena ere ukatu zaien egun berean. Bizitza bizi behar da, nahi eta nahiez. Bera ere, loretan egona izan da baina "ez nuzu batere lorietan", bi hilabetez Parise inguruko "Karrika Zurxuri" zumardiko loretan ibilia baita, bai, Fleuri, Fleury-Mérogis izeneko presondegian. Poesia baino gehiago prosa poetikoa da berea. Edo ez, elkarrizketa itxura duten bere buruarekiko bakarsolasak agian. Edo ez, oinazearen kronika da, kukuaren poesiaz mozorratua: "Ne vous plaignez pas, vous voyagez en avion gratuitement! Zioten. Bai kaka hiretzat!!!"

Aurelia Arkotxa, unibertsitateko irakaslea eta olerkaria, literatur ikerketaren alorrean lan sakona egina, poesia definitzeko unean itsasoaz eta lur izkutukoez mintzo da. Poesia "urhegiko hitza" dela dio, "mappamundi zaharretan artxipelak sorrarazten dituen geografia berria". Olerki laburrak eta biziak oparitu dizkio HATSAren poesiari. Kultura handiko olerkaria izanik, bere adimenaren bizitasuna eta ideien abiadura itzela agerian geratzen da. Olerkien izenburuetan itsasoarekin edota itsasoa alderik alde zeharkatuz aurkitzear dauden lurrekin zerikusirik duten latinezko esaldiak erabiltzen ditu, XV. eta XVII. mendeko egileek erabili zituzten berberak. Halaber, Joannes d'Etxeberri Ziburukoaren baleazaleen otoitzen indarra nabaritzen da, Manual Devotionezkoaren oihartzuna gure burmuinetara ekarriz, Kanadako portu urrunen adierazle. Itsasuntziak, itsahegiak, harpoilariak, arrantzale euskaldunak Red Bayko urhegian. Eta pixka bat iparralderago, Oceanus Septentrionalis aldean, hormamendi geldiak.

Rikardo Arregi Diaz de Herediak, nolabait esateko, olerki epikoa idazten du, XXI. mendeko zientifiko baten erromantzeak, gorputz zatiak biltzen dituen forense baten erromantzeak, hitzik edota letrarik baizen ez den eremuan egonik, olerkari honek azkazal zatiak eta eroritako iletxoak gaineratu nahi ditu. 

Aurtengo nire olerkiak

LILI LOREAREN SUZKO ARROSARIOA

Marfil dorrea
Bular beroa
Lilitxo emagaldua
Gizonen zoragarri
Urkin hezearen hileko egotzia
Izar aldeko distir arrotza
Verenda mulieris emankorra
Neurrigabe
Aiene ixila
Txuzko ezpain miazkatzaileak
Itzalpe goxoa
Gerizpe saindu maitagarri
Emakumearen ebakia
Izter bero sutan jarria
Erabat urtua
Azerikume
Hazi berezia
Odoleztatua
Mingain hezea
Hego haize andrekari
Kraskarazia
Xurgatua
Baretzen hasia

Zuhaitz osto aldakorrek eraginda banengo bezala
Zure eguzki izpi ttipinoen argitan oraino erabat zorionak hilda ez
Baina hurbil, gailurrera bidean bainaiz zure zauri gorriaren kariaz

LURPETIK ATERATAKO GORPUEN OMENEZ

Baina, zer iragan zen
edo iragaiten ari zen une haietan
Soltxaga Komandante Jaunaren arima beti itxi bezain hotzean?
Marino Ayerra

Zapata beltzaren zolak zauritu zuen
Lur aske emankor gozo honen
Karmin
Lore gorria

Lertxundi handietako hilobian ehortzia
Zuhaitz sustraia izan zena enbor bilakatu zen
Eta hitzezko mailu batez
Gure ate lokartuan jo zuen
Oroimena ez galtzeko eskatzen

Inora joango ez direnen arimekin
Ez da urtzen ahal
Urak eraman eta
Itsas hondarrean
Beste mila harea ale ezezagunekin
Batera nahastea
Eta galtzea
Ez da zilegi

BERANDU ARGITUTAKO EGIEN KOLORE ARREA

Egunsentiko eguzkiak
Eta ihintzaren tanta hezeek gordetako txingar gorien beroan
Gau haize beltza iragana zelarik
Labanaren ahoa erabili eta urrats saltzaileak eman zituzten
Azpisuge amorratuek

Historia liburuetan idatziko zenaren beldur
Beren arrazoiak agertzeko
Atzoko aterpe emaileekin
Hizketan egin nahi izan zuten izkutuan
Patxada handiz eta ez harrokeriaz
Atzoko aterpe emaileen
Giza borrero izanik

EGIA, GEZURRA, IRUZURRA

Galli Bascos seu Biscainos, Hispani Vascongados appelant (ii sunt propre Vascones) Cantabri latine dicerentur, eorumque lingua quae his Vascuence; illis Basca aut Biscaina est.
A. Oihenart

Eta bertze anitz lekhutan (Nafarroako armarriaren katearenak)
Anitz hauts fitsetan (kate bereko mailak baikara)
Anitz puntu ttipietan (lau haizeetara haizatuak)
Honaino Axularrek irakatsitakoa (ezjakin anitzek ez dakitena)

Esaiezue orobat, ozenki (ahopeka ez baitigute kontuan hartzen)
Aberri guztiei, engainatu orori (egia, egia eta beti egia, adiskideak)
Etxeparek irakatsitako poema (ortzadarraren ikuspegi anitzekin)
Bertzeek orok usteko balute (edo baten batek aski, hark bezala)
Oraindik ere, ezin eskriba zaiteiela (edo ezin fisikaz mintza)
Jakin dezan, jauntxo jaun ergelak (euskararen etsai mantxarik gabea)
Garai berriak datozela (harentzat itzal lodi beltz erasotzaileak)
Eguzki gora dagoela (ez dela hiletarik egonen euskararen etxean)