Lan Akademiko bat egiteko unean arazo formalak sortzen zaizkigu maiz, orriak nola zenbakitu era egokian, zenbaki erromatarrak eta arabigoak nola sartu testuan, nola utzi orri batzuk zenbakitu gabe. Hemen arazo formal horiei guztiei erantzuna aurkituko duzue.
LITERATURAREN IRAKASKUNTZA BIGARREN HEZKUNTZAN
TESTU-IRUZKINETARAKO METODOLOGIA ETA IRADOKIZUNAK
Mari Jose Olaziregi (EHU)
Literatura
irakasten dugun irakasleon artean maiz aipatu ohi dira gure jarduerak
askorengan eragiten dituen frustazio eta ezinegonak. Gustuko dituzun testu
nahiz egileak ikasgelan aurkeztu eta landu ondoren, zenbaitetan, ilusio eta
asmo hoberenarekin prestatutako lanak erantzun hotzegia izan duela ohartzen
zara.
Arazoa
dirudiena baino askozaz ere kontraesankorragoa da. Irakurzale garenontzat, eta
bereziki literaturzaleontzat, begi bistakoa baita liburu batek eragiten
dizkigun bizikizunen promesak zernahi ahalegin merezi duela. Baina tamalez, eta
hemen hasten dira irakaslearen buruhausteak, irakurzaletasuna ez da dekretuz
erabakitzen den zerbait, gure jokabide eta jardunarekin kutsatu behar dugun
“hori” baino. Are gehiago, amets egitea ezinbesteko zaigun bitartean,
irakurtzea ez. Victor Morenok askotan esan duen moduan, irakurtzeak ez gaitu
derrigorrez pertsona hobeak edo zoriontsuagoak egiten. Beste hitzekin esateko,
lasai- lasai bizi gintezke libururik irakurri gabe.
Literatura
irakaslea naizen aldetik, urteak daramatzat irakurzaletasunaren auziarekin
kezkatuta. Hasi 1990etik 1995era bigarren hezkuntzako ikasleen artean burutu
nituen azterketa soziologikoetatik (1), eta azken urteotan egin ditudan ikastaro
nahiz ikerketekin jarraituz, gazteen irakurzaletasunik ezak kezka bat baino
gehiago eragin dit nire eskolak prestatzean. Horretaz gainera, euskarazko
irakaskuntzaren ofizialtasunak euskaltzaleongan piztutako itxaropenak bertan
behera geratu direla jakiteak etsipen puntu bat ere sentiarazi dit behin baino
gehiagotan. Dirudienez, espero zitekeenaren kontra, euskaraz ikasi duten
gazteak ez dira euskal liburuen kontsumitzaile bihurtu, eta hau dela eta, gero
eta nabarmenagoa da euskarazko irakurketak bigarren hezkuntzaren ostean izaten
duen beherakada.
Nire
usterako, literaturaren kasuan, irakurzaletasunaren porrota irakasgai horren
planteamendu didaktikoekin dago hertsiki lotuta. Dudarik ez dago,
irakaskuntzaren erreformarekin ikuspuntu nahiz prozedura nagusiak asko aldatu
diren arren, oraindik literatura ikuspuntu historizistaz irakasten dela.
Alegia, XIX. mendean hasitako joerari jarraiki, literatura- eskola gehienetan,
oraindik, idazle, obra nahiz mugimendu desberdinen zerrendak errepikatzen
direla gogaikarriro. Behin eta berriro jarraitzen dugu betiko topikoak
errepikatzen, betiko idazle kanonikoak irakurtarazten. Fosilak irakasten
ditugula esan ohi du, ironia handiz, Bernardo Atxagak.
1975-76
ikasturteaz geroztik ezarri zen Batxilergo Balioaniztun Bateratu hartan ere
(gaztelaniaz “B.U.P.” zelakoa), ikuspuntu historizista zahartiku hori zen, hain
zuzen, nagusi. Hemen zaudeten gehienok adinkide zaituztedanez, oroituko zarete
abiapuntuaren desegokitasunaz eta nola 2. eta 3. ikasturteko programak ia-ia
berdinak ziren, edo UBI zelako hartarako programan munduko ikasle/irakasle
zaletuena izutzeko moduko eduki mordoa sartzen zen. Batxilergo hori zehaztu eta
finkatu nahi izan zutenek unibertsitatean irakatsi beharrekoa nolabait leunduz
egitea proposatzen zuten, beti ere kontuan hartuz, batxilergo urteak
prestakuntza urteak zirela eta gero zetorrenak, hots, unibertsitateak, benetan
konponduko zituela ikasleen jakituriazko hutsuneak.
Ikuspuntu
desegoki eta faltsua, dudarik gabe. Izan ere, unibertsitateak ez baitu gauza
handiegirik konpontzen, alderantziz, irakurketa kontuetan lehendik etsita
dauden ikasleak behin betiko aldentzea lortzen baitu gehienetan. Bi arloetan
irakatsi dugunok arazo eta akats antzeratsuak ikusten ditugu bigarren
hezkuntzan nahiz unibertsitatean, eta honi dagokionez, harrigarria iruditzen
zait nola bigarren hezkuntzan proposatu diren aurrerapausu didaktiko nahiz
metodologikoek goi mailako ikasketetan ez duten inongo eraginik izan. Nire
aburuz, maila guztietan, literatur irakasle txar asko dago “eskola magistralen”
mozorropean ezkutatzen dena, gehienetan, bestek egindako ikerketak etengabe
errepikatuz eta literaturaren irakaskuntzak eskatzen duen bizitasun-ikerketa-seriotasunaz
ohartu gabe.
(…)
(1) Ik. Olaziregi, M. J. (1998). Euskal Gazteen Irakurzaletasuna. Azterketa
Soziologikoa. Bergarako Udala. Ibid. (1998). Los jóvenes vascos y la
lectura. CLIJ: Cuadernos de literatura infantil y junvenil, 11 (101), 7- 12.
"Adiskide on horiek: Iruzkinak, beti legez, ongi etorriak izango dira. Goraintzi." Henrike Knörr Aguraingo hitzaldiaren adibi...
