NAFAR HIZKUNTZA - HIZKUNTZAREN DIDAKTIKA: 2020

2020-12-05

Ene laztan gozo ederra... (Ca. 1515)

Azken egun hauetan bazterrak inarrosi dituen berria da: XVI. mendeko olerki bat aurkitu dela Oñatiko Artxiboan. Testua Rosa Aierbe doktoreak aurkitu zuen eta berehalaxe Ramon Martin Artxiboko zuzendaria jakinaren gainean jarri zuen. Honek Iago Irijoa historialariaren eta Ander Ros filologoaren laguntzarekin agiria aztertu zuen eta ikerketa taldeak euskara arkaikoan idatzita zegoela ikusi zuen.

Ikerlariek arazo handiak izan zituzten testua bera irakurri ahal izateko, euskaraz idatzitakoa erdaraz idatzitako agiri baten marginetan aurkitzen delako. Zenbaitetan euskal testua erdal testuaren gainean gainjartzen da eta agiria irakurtzeko argazki hiperespektrala egiteko beharra izan dute bi testuen tinta bereizteko bata bestearengandik zailtasun agerikoak baitaude.

Jatorrizko agirian argi eta garbi ikus daitezke agiriak dituen zailtasunak marginetan idatzita duena irakurri ahal izateko (ik. AHPG-GPAH 2/0801,D50r, in Martin Suquia, 2020).

Oinatiko Artxiboaren orrian argitaratu da Rosek, Irijoak eta Martinek (2020) proposatzen duten transkripzioa eta haien irudiz izan daitekeen balizko interpretazioa. Ander Ros Cubas (Onomastika elkartea) transkripzioaz eta interpretazioaz arduratu da; Iago Irijoa Cortes (Ereiten Z.K.) transkripzioaz eta interpretazioaz eta Ramon Martin Suquia (Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa) transkripzioaz. Hona hemen haiek ondorioztatu dutena:

Transkripzioa

Balizko interpretazioa

Ene laztan gozo ederra, penaz penaçen naçu

Ene laztan gozo ederra

penaz penaçen naçu

orreyn culez nindu(l)çula / nola amora nençaçun ori escuan ezpata

- Orreyn culez ninduçula

Nola amora nençaçun

ori escuan ezpata?

çeure escuoz naraçu andicoz eta ebeticoz/

Çeure escuoz naraçu

andicoz eta ebeticoz

barçaçio diqueçut ezcutaria, usatu eztet arma guiza erayten lecobidi guiçon gaztea,/

- Barcaçio diqueçut ezcutaria,

usatu eztet arma guiza erayten

lecobidi guiçon gaztea

Amore minez penaçen, olloa lumaz, estari ni amorez, (~~estari~~) yçerdi ene barco negarre/tan çal/diac […]ue/rileyara/

Amore minez penaçen

olloa lumaz estari

ni amorez yçerdi

ene barco negarretan

çaldiac [ag]ueri leyara

Niri […]uan / çatan ne/ure amo/rea, le(o)/na […] ez/quero/, oy […]adu/cat neu/re vioçean barruna.

- Niri [j]uan çatan neure amorea

leena [on]ezquero

oy [d]aducat neure vioçean barruna.

[…] bat/ean ni/joeala

[Egun] bat/ean ni/joeala

Goyçean / goy /çic jaqui / ninçan / astean / egun / vatean / astean e/gun vatean / da astele/en goy/çean ne/ure laztan / velagay / au[…] çequidan / arrean / Neurc / nay ene/ban / vian, çe/onçan aldean / colpe andi/ac jo nen/guian Vio/ç onen e/erdian /

Goyçean goyçic jagui ninçan, astean egun batean, astean egun batean, da asteleen goyçean neure laztan velagay au[si] çequidan arrean neurc nay eneban vian, çeonçan aldean colpe andiac jo nenguian, vioçonen erdian.

Eliçara va/niejoean / colpea(u) / arr neçane/an Velau/rico jarri ninçan, Alderean aurrean. Neure pecatuaz confesatu eguin e/ba[…] bequela, penetençia eman çidan, Vide nevan bequela.

Elizara vanijoean, colpea[u] ar neçanean Velaurico jarri ninçan, alderean aurrean neure vecatuaz confesatu, eguin [n]eba[n] bequela penetençia eman çidan, vide nevan bequela.

Vitarteco em(an) ni[…]gon

Vitarteco em[en] ni[a]gon

ERREFERENTZIAK

Martin Suquia, Ramon (2020). 'Ene Laztan gozo ederra...' dokumentu testuinguruaren eta paleografiaren analisia. Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa. Hemen eskuratua: http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/216.html

Ros Cubas, A.; I. Irijoa Cortes eta R. Martin Suquia (2020/12/05). Ene laztan gozo ederra... Lehen transkripzioa eta Interpretazioa. Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa. Hemen eskuratua: http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/218.html

Informazioa gehiagorako: Wikipedia (2020/12/04). Ene laztan gozo ederra... Wikipedia Entziklopedia Askea. Hemen eskuratua: https://eu.wikipedia.org/wiki/Ene_laztan_gozo_ederra...

2020-11-08

XALALA-XALALA RIKI-RIKI... MOCKIN' BIRD HILL

Takolo, Pirritx eta Porrotxen kanta ezagunaren jatorria ez dago Euskal Herrian...

https://youtu.be/jttJ-s0qFbw

2020-10-29

Internet eta etika: baimenik gabe eskegitako materialaz

Oso bitxia da nola nabigatzen duen informazioak Interneten itsasoan. Adibide bezala, horra hor nire baimenik gabe zabaldutako aurkezpen bat, nire ikasleentzat eta haientzat bakarrik gure Unibertsitateko Gune birtualean noizbait eskegi nuen materiala. Orain Interneten dago baten batek, nire baimenik gabe, zabaldu duelako.

Etikoa al da? Nola ailegatzen da material hau nire Ikasgelategi Birtualetik, pasahitzen bitartez babestuta dagoen lekua den horretatik, "slideplayer" erakundearen eskuetara?

Eskatu behar dut kentzeko? Ohore bat ote da baten batek nire lanak zabaltzea "slideplayer" horren bitartez? Ohoratua sentitu behar naiz eta pozik, edo haserre egon behar dut nire baimenik gabe materiala zabaldu delako? Nahikoa da egilearen izena aipatzearekin barreiatu ahal izateko bere lana egileak ezagutzen eta kontrolatzen ez dituen bitartekoen bidez?

Noraino iristen da Creative Commons lizentzia batek ematen dizun kopiatzeko aukera?

Gogoeta egiteko gaia dugu hau, beraz.

Hauxe da libre dabilen nire aurkezpen baten helbide elektronikoa:

Hizkuntzaren Didaktika I
HIZKUNTZAREN DIDAKTIKA Juankar Lopez-Mugartza Nafarroako Unibertsitate Publikoa.
https://slideplayer.es/slide/17521542/