Ene laztan gozo ederra... (Ca. 1515)

Azken egun hauetan bazterrak inarrosi dituen berria da: XVI. mendeko olerki bat aurkitu dela Oñatiko Artxiboan. Testua Rosa Aierbe doktoreak aurkitu zuen eta berehalaxe Ramon Martin Artxiboko zuzendaria jakinaren gainean jarri zuen. Honek Iago Irijoa historialariaren eta Ander Ros filologoaren laguntzarekin agiria aztertu zuen eta ikerketa taldeak euskara arkaikoan idatzita zegoela ikusi zuen.

Ikerlariek arazo handiak izan zituzten testua bera irakurri ahal izateko, euskaraz idatzitakoa erdaraz idatzitako agiri baten marginetan aurkitzen delako. Zenbaitetan euskal testua erdal testuaren gainean gainjartzen da eta agiria irakurtzeko argazki hiperespektrala egiteko beharra izan dute bi testuen tinta bereizteko bata bestearengandik zailtasun agerikoak baitaude.

Jatorrizko agirian argi eta garbi ikus daitezke agiriak dituen zailtasunak marginetan idatzita duena irakurri ahal izateko (ik. AHPG-GPAH 2/0801,D50r, in Martin Suquia, 2020).

Oinatiko Artxiboaren orrian argitaratu da Rosek, Irijoak eta Martinek  (2020) proposatzen duten transkripzioa eta haien irudiz izan daitekeen balizko interpretazioa. Ander Ros Cubas (Onomastika elkartea) transkripzioaz eta interpretazioaz arduratu da; Iago Irijoa Cortes (Ereiten Z.K.) transkripzioaz eta interpretazioaz eta Ramon Martin Suquia (Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa) transkripzioaz. Hona hemen haiek ondorioztatu dutena: 

Transkripzioa	Balizko interpretazioa
Ene laztan gozo ederra, penaz penaçen naçu	Ene laztan gozo ederra penaz penaçen naçu
orreyn culez nindu(l)çula / nola amora nençaçun ori escuan ezpata	- Orreyn culez ninduçula Nola amora nençaçun ori escuan ezpata?
çeure escuoz naraçu andicoz eta ebeticoz/	Çeure escuoz naraçu andicoz eta ebeticoz
barçaçio diqueçut ezcutaria, usatu eztet arma guiza erayten lecobidi guiçon gaztea,/	- Barcaçio diqueçut ezcutaria, usatu eztet arma guiza erayten lecobidi guiçon gaztea
Amore minez penaçen, olloa lumaz, estari ni amorez, (estari) yçerdi ene barco negarre/tan çal/diac […]ue/rileyara/	Amore minez penaçen olloa lumaz estari ni amorez yçerdi ene barco negarretan çaldiac  [ag]ueri leyara
Niri […]uan / çatan ne/ure amo/rea, le(o)/na […] ez/quero/, oy […]adu/cat neu/re vioçean barruna.	- Niri [j]uan çatan neure amorea leena [on]ezquero oy [d]aducat neure vioçean barruna.
[…] bat/ean ni/joeala	[Egun] bat/ean ni/joeala
Goyçean / goy /çic jaqui / ninçan / astean / egun / vatean / astean e/gun vatean / da astele/en goy/çean ne/ure laztan / velagay / au[…] çequidan / arrean / Neurc / nay ene/ban / vian, çe/onçan aldean / colpe andi/ac  jo nen/guian Vio/ç onen e/erdian /	II Goyçean goyçic jagui ninçan, astean egun batean, astean egun batean, da asteleen goyçean neure laztan velagay au[si] çequidan arrean neurc nay eneban vian, çeonçan aldean colpe andiac  jo nenguian, vioçonen erdian.
Eliçara va/niejoean / colpea(u) / arr neçane/an Velau/rico jarri ninçan, Alderean aurrean. Neure pecatuaz confesatu eguin e/ba[…] bequela, penetençia eman çidan, Vide nevan bequela.	Elizara vanijoean, colpea[u] ar neçanean Velaurico jarri ninçan, alderean aurrean neure vecatuaz confesatu, eguin [n]eba[n] bequela penetençia eman çidan, vide nevan bequela.
Vitarteco em(an) ni[…]gon	Vitarteco em[en] ni[a]gon

ERREFERENTZIAK

Martin Suquia, Ramon (2020). 'Ene Laztan gozo ederra...' dokumentu testuinguruaren eta paleografiaren analisia. Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa. Hemen eskuratua: http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/216.html

Ros Cubas, A.; I. Irijoa Cortes eta R. Martin Suquia (2020/12/05). Ene laztan gozo ederra... Lehen transkripzioa eta Interpretazioa. Gipuzkoako Probintziako Artxibo Historikoa. Hemen eskuratua: http://oinati.gipuzkoakultura.net/eu/kontserbaturiko-dokumentuak/26/218.html

Informazioa gehiagorako: Wikipedia (2020/12/04). Ene laztan gozo ederra...  Wikipedia Entziklopedia Askea. Hemen eskuratua: https://eu.wikipedia.org/wiki/Ene_laztan_gozo_ederra...