TXEPETX, Jose María Sánchez Carrión

Edozein eduki hizkuntza baten edukia delako, edozein ikasgai-mota hizkuntzaren ikasgaia da. Horrexegatik, hizkuntzarekin batera ikasten dugun edozein gauza hizkuntza ikasten dugun heinean ikasi ohi dugu: haurtzaroan erabilera da ikaste-prozesua eragiten diguna; nerabezarotik aurrera, ordea, motibazioa bihur daiteke indar-motorra.

                                                          Jose María Sánchez Carrión, Txepetx 

TXEPETXEN TEORIAREN ILDO NAGUSIAK

1. Hizkuntza-aniztasuna

- Ikaskuntza naturala edo kulturala.

- Hizkuntza-oreka.

- Euskararen hiztun-ereduak (A, B) eta horien arteko harremanak.

 

2. Hizkuntza-normalizazioa

- Urratsak eta jarraitu beharreko alderdiak.

- Dominatzailea eta menderatua: teknikak eta prozesuak.

 

3. Soziolinguistikaren helburua

- Beharrak zehaztea.

- Hizkuntzaren corpusa (lexikoa, sintaxia).

- Hizkuntzaren estatusa (erabilera, ezagutza).

 

4. Hizkuntzaren azterketa hiru dimentsiotan:

- Hizkuntza-komunitatea.

- Hiztuna.

- Hizkuntza.

 

5. Hizkuntza jakitearen funtsezko elementuak

- Motibazioa.

- Ezagutza.

- Erabilera.

 

6. Hizkuntza ikasteko prozesua

- Hiru urrats (Motibazioa, Ezagutza eta Erabilera) eta bi ibilbide (naturala eta kulturala).

- Bi ibilbide, baina zirkuitu bat bakarra

- Euskaldun osoa izatea.

- Gaitasuna, kontzientzia eta koherentzia.

 

7. Hizkuntza-borroka

- Hizkuntza-funtzioak,

ü  Giza Hizkuntza: Funtzio Internazionala

ü  Zibilizazio Hizkuntza: Zibilizazio Funtzioa

ü  Nazio Hizkuntza: Funtzio Nazionala

ü  Hizkuntza lokala: Funtzio lokala

ü  Lanbide-Kodea: Funtzio Profesionala

ü  Barne-Hizketa: Funtzio Familiarra

ü  Pentsabidea: Identitate Funtzioa

- Hizkuntza-oreka.

ü  Hiztunarentzat: ikaskuntza zirkuitua betetzea

ü  Hizkuntzarentzat: bi zirkuituak osatzea: AB-BA

ü  Hizkuntza komunitatearentzat: funtzio guztiak bere hizkuntzan betetzea

8. Talde soziolinguistikoak

- Hizkuntza-boterea berrantolatzea.

 

9. Hizkuntza-egoerak

- A, B, AB, BA hizkuntzak.

ü  A hizkuntzak: aymara, bereber, tswana...

ü  B hizkuntzak: sanskritoa, latina, grekera klasikoa...

ü  AB hizkuntzak:  daniera, georgiera, poloniera, italiera...

ü  BA hizkuntzak: hebraiera

- Terminologia pozoitsua.

 

10. Puntu kritikoak

- Irekiera-puntua.

- Haustura-puntua.

- Oklusio-puntua.

 

11. Hizkuntza sustatzeko baldintzak

- Hizkuntzarentzat: funtzio nazionala, adierazle kulturala, nortasun nazionala.

- Komunitatearentzat: espazio sinbolikoaren inguruko artikulazioa.

- Hiztunarentzat: motibazioa, optimizazioa, espazio sinbolikoko kide izatea.

 

12. Hizkuntza-osagarritasunari buruzko legeak

- Hizkuntzarik gabe gu ez gara, baina hizkuntza ere ez da gu gabe.

- Hizkuntzak komunitatearentzat eta gizabanakoarentzat duen garrantzia.

- Ni hizkuntzarentzat garrantzitsua naiz hizkuntza niretzat garrantzitsua bada.

- Hizkuntza orok du eskubidea une historiko batean hizkuntza komunitate baten bidez bere bizia ziurtatzeko.

Txepetxen helburua euskararen erabilear sustatzea zen, eta handik bere liburu ospetsu hura: "Etorkizun bat gure iraganarentzat". Hizkuntza-aniztasuna eta hizkuntzaren garapen eta normalizaziorako funtsezko elementuak kontuan hartzen zituen Txepetxek. Soziolinguistikak tresnak eta ikuspegiak eskaintzen ditu erronka horiei aurre egiteko eta euskarazko hezkuntza-komunitate elebidun eta kultu baterantz lan egiteko.

Sánchez Carrión, J. M. (1987). Un futuro para nuestro pasado: claves de la recuperación del euskara y teoría social de las lenguas. Lizarra. (Luigi Anselmi poetak euskaratua: Gure Iraganaren Geroa Gaur. Donostia).