HIZKUNTZA ESKURATZEKO PROZESUAK

Haurra eta bere zaintzailea jaiotzaren une beretik inplikatzen dira elkarrizketetan. Haurraren izaeraren eta amaren hizkeraren arteko elkarrekintza konplexua da (Smolak, 1987; ap. Owens, 2003). Neurri batean, truke hori bi solaskideek kontrolatzen dute. Trukearen heldutasun-maila haurren gaitasun mugatuek ezartzen dute; izan ere, haurren erantzunak zurrunak eta estereotipatuak dira, baina pixkanaka haien jokabide-errepertorioa zabaltzen hasten dira.

Amek elkarreraginerako oinarrizko esparrua ematen dute, eta haurren mugetara egokitzen dute beren jokabidea. Egoera horrek esperientzia interesgarriak ematen ditu "amek beren seme-alabengandik ikasteko eta beren jokabide-ereduei erantzuteko duten nahiari esker" (Bateson, 1979, 70. or.; ap. Owens, 2003). Truke bakoitzean, bi parte-hartzaileek etengabe doitzen dute beren jokabidea estimulazio-maila optimoa mantentzeko. Amak haurraren arreta mantentzen du, eta umeak, berriz, irribarre egiten du eta arretaz begiratzen du. Bere ahaleginaren emaitzak indartuta, ama oraindik beste urrats bat aurrera egiten saiatzen da semearekiko elkarrekintzari eusteko. Horrela, parte-hartzaile bakoitzak bestearen ekintzei erantzuten die, nahiz eta amek beren seme-alaben gaitasunak garatzen laguntzen duten, nahita, beren mugak gainditzen dituzten bakoitzean, estimulazio berrira egokitzera behartuz.

Lau jokabide tipiko daude, eta horietan oinarritzen dira haur baten eta bere zaintzailearen arteko trukeak: prestatzeko jarduerak, doitzeko jarduerak, komunikazioari eustea eta haurren ekintzen aldaketak (Tronick, Als eta Adamson, 1979; ap. Owens, 2003). Adibidez, amak haurren jokabidean egiten dituen aldaketen artean, aurpegi-adierazpenaren gehiegikeria, gorputzaren mugimenduak, laztanak, begirada luzeak eta ama-hizketa aipa ditzakegu. Aldaketa horiek beste haur eta heldu batzuen jokabidean ere gertatzen dira, haurtxoekin harremanetan jartzen direnean. Haurtxoekin izandako esperientziak ez du eraginik helduen edo eskolaurrekoen jokabidean, eta ez dirudi aldez aurreko ikaskuntza ere faktore garrantzitsua denik. Badirudi hiru faktorek eragin handia dutela jaioberriaren eta haren amaren hasierako elkarreraginetan: erditzean erabilitako medikazioa, erditze-kopurua eta amaren jatorri sozioekonomiko eta kulturala.

Heldu gehienek haurren hazpegiei erantzuten diete, batez ere aurpegiari. Haurren burua handiegia da gorputzaren gainerakoarekin alderatuta, eta oso begi handiak eta masail biribilak ditu. Umeak beti ederrak iruditzen zaizkigu, eta oraindik ere haien irribarrea, begirada eta beste "trebetasun" batzuk gehitu behar ditugu, hala nola mihia ateratzea eta pedorretak egitea. Alderantziz eta tamalez, ohiko parametroen aurkako itxura duten haurrek helduengandik erantzun negatiboak izan ditzakete.

Zaintzaileek haurrei erantzuteko egiten dituzten aldaketak desberdinak dira kulturaren, klase sozialaren edo haurren sexuaren arabera.

Owens, R. E. (2003). Desarrollo del lenguaje. Madrid: Pearson, Prentice Hall. (172-191 or.); itzul. Lopez-Mugartza, J. K. (2021).