NAFAR HIZKUNTZA - HIZKUNTZAREN DIDAKTIKA

From: Henrike Knörr Subject: Re: RV: Acto de Investidura Nuevos Doctores Date: Mon, 15 Jan 2007 23:04:42 +0100 Adiskide on: Ni han izango naiz, gaindiezinezko oztoporik ez bada. Orain zurekiko beste gai batekin gabiltza: Doktoretzako sariarekin. Jakitun edukiko zaitut. Ongi izan eta badakizu non naukazun zerbitzari tipia, Henrike Knörr

Hizkuntza funtsezko tresna da hainbat funtzio sozial betetzeko   eta eskolarekin duen harremana oso garrantzitsua da gizabanakoen hezkuntzan eta sozializazioan . Sortzen den lehen galderetako bat da ea funtzio sozial horiek hizkuntzarik eta eskolarik gabe bete daitezkeen. Hala ere, hizkuntza funtsezkoa da komunikaziorako eta, beraz, funtzio horietako asko betetzeko. Eskolek, bestalde, zeregin garrantzitsua dute hizkuntza- eta komunikazio-trebetasunen irakaskuntzan eta ikaskuntzan. Hizkuntzaren funtzioak eta komunikazioa Roman Jakobson hizkuntzalariak aztertu ditu, eta hizkuntzaren funtzio desberdinak proposatu ditu, hala nola, funtzio adierazkorra, funtzio erreferentziala eta funtzio konatiboa, besteak beste. Funtzio horiek ezinbestekoak dira gizabanakoen arteko elkarreraginerako eta komunikazio eraginkorrerako. (1) Michael K. Hallidayk, bere aldetik, hizkuntzaren teoria funtzionalista garatu zuen, hizkuntzaren egituraren eta komunikazioan eta gizartean betetzen dituen funtzi...

Hizkuntzak funtsezko zeregina du gure gizartean eta eguneroko bizitzan, eta eskolarekin duen harremanak garrantzi handia du hezkuntza-prozesuan. Eskolak, funtsean, hizkuntzaren bidezko portaeraren eta ezagutzaren arautzaile eta sozializatzaile gisa jokatzen du. Lehenik eta behin, hizkuntzak eskolarekin duen harremana intrintsekoa da. Eskola hizkuntza ikasteko eta irakasteko espazio nagusia da, komunikaziorako eta ezagutza eskuratzeko funtsezko tresna. Eskolan, ikasleek, irakurketa eta idazketa bezalako oinarrizko hizkuntza-trebetasunak eskuratzeaz gain, hiztegi eta komunikazio-trebetasunen errepertorio zabalagoa ere garatzen dute, argi eta koherentziaz adierazteko aukera ematen dietenak. Hizkuntzak eskola behar duen galdetzen badiogu geure buruari, erantzuna baiezkoa da. Eskolak berebiziko garrantzia du hizkuntza baten irakaskuntzan eta ikaskuntzan. Ikasleek gizartean funtzionatzeko beharrezkoak diren hizkuntza- eta komunikazio-trebetasunak eskuratzeko beharrezko ingurunea eta egitura ...

HIZKUNTZA ESKURATZEKO PROZESUAK Zaintzaileen erantzunak haurrek eragindakotzat har daitezke. Ohikoak dira haiekiko elkarrekintzan, baina oso arraroak beste heldu batzuekiko harremanetan. Haurrek eragindako jokabide sozialek hiru ezaugarri dituzte. Lehenik eta behin, espazioaren ikuspegitik oso gehiegizkoak dira. Bigarrenik, denboraren aldetik ere gehiegizkoak dira, laburtu edo gehiegi luzatzen baita. Azkenik, oso errepertorio hautatua eta mugatua osatzen dute, askotan erabiltzen dena. Aldaketa horien helburua haurrei jokabide horiek aitortzen eta diskriminatzen laguntzea da. Hala ere, guztiak ez dira berdinak, zaintzaile bakoitzak bere estiloa garatzen baitu. Haurrek eragiten dituzten gizarte-jokabideak hizketaren eta hizkuntzaren egokitzapenak dira (ama-hizketa deitutakoak), baita begiradaren, aurpegi-adierazpenaren edo buruaren mugimenduen egokitzapenak ere. Ama-hizketa Helduek eta haur helduek haurtxoei zuzentzen dieten hizketa eta hizkuntza sistematikoki ezberdina da elkarrizke...

HIZKUNTZA ESKURATZEKO PROZESUAK Haurra eta bere zaintzailea jaiotzaren une beretik inplikatzen dira elkarrizketetan. Haurraren izaeraren eta amaren hizkeraren arteko elkarrekintza konplexua da (Smolak, 1987; ap. Owens, 2003). Neurri batean, truke hori bi solaskideek kontrolatzen dute. Trukearen heldutasun-maila haurren gaitasun mugatuek ezartzen dute; izan ere, haurren erantzunak zurrunak eta estereotipatuak dira, baina pixkanaka haien jokabide-errepertorioa zabaltzen hasten dira. Amek elkarreraginerako oinarrizko esparrua ematen dute, eta haurren mugetara egokitzen dute beren jokabidea. Egoera horrek esperientzia interesgarriak ematen ditu "amek beren seme-alabengandik ikasteko eta beren jokabide-ereduei erantzuteko duten nahiari esker" (Bateson, 1979, 70. or.; ap. Owens, 2003). Truke bakoitzean, bi parte-hartzaileek etengabe doitzen dute beren jokabidea estimulazio-maila optimoa mantentzeko. Amak haurraren arreta mantentzen du, eta umeak, berriz, irribarre egiten du eta a...

  Nihorc ezdu munduan Eskaldun adina; Bakharra da mendetan bera egon dena; Nahastean bertzeac pasaïetan, Odola harc du garbi bere zainetan.   Populu zaharrena, hari ohorea; Ezda haren halturan nihongo yendea; Nihoiz, nihoiz ez galdu aita Eskaldunac; Ondoren ondo bethi utzi erdaldunac."   (J. M. Hiribarren, 1853 [ [1] ] )             1626an, Joan Beriainek, Utergan (Iltzarbe, Iruñeko hegoaldea) abade zenak, azalpen hauxe eman zuen "Doctrina christiana en Romance y Bascuence" argitaratu zuelarik: “Escribo en Bascuence, porque no ha habido nación en todo el mundo que no se haya preciado de la lengua natural de su patria, y de enseñarla en las escuelas a leer y escribir". "Según esto, razón es que nosotros estimemos nuestra lengua bascongada, porque (...) Tubal, hijo de Japhet, que fue hijo tercero del justo y perfecto Noé, habló y enseñó en este Reyno la lengua Bascuence, y después acá hasta el día de hoy, ...